روز جهانی پیاده روی هر ساله در روزهای آخرِ نخستین هفتۀ ماه اکتبر برگزار می‌شود. و آنچنان که تصور می‌شود، الزاماً در یک روز به‌خصوص برگزار نمی‌شود. به همین سبب تاریخ برگزاری این رویداد جهانی ممکن است متغیر باشد. این رویداد سال گذشتۀ میلادی در روز 3 اکتبر برگزار شد، در حالی که امسال، اول و دوم اکتبر، روزهای برپایی آن بوده است.
در سال جاری و به تاریخ شمسی (1401) ، روز 9 و 10 مهر، تاریخ برگزاری این رویداد جهانی بوده است. به بیان دیگر، این روز از شنبه (به تقویم میلادی) که آخر هفته آغاز می‌شود، به جریان می‌افتد و در روز یکشنبه که انتهای هفته است، به پایان می‌رسد.
روز ملی پیاده روی یا روز جهانی پیاده روی؟!
نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، جهانی بودن این رویداد است. و نباید آن را با روز ملی پیاده روی در کشورهای دیگر اشتباه گرفت. برای مثال روز ملی پیاده روی در کشور آمریکا در نخستین چهارشنبۀ ماه آوریل برگزار می‌شود. به‌علت همین کج‌فهمی‌ها در برگزاری چنین رویدادی است که در کشور ایران، برخی آن را در اردیبهشت (مطابق با ماه آوریل در تقویم میلادی و مشابه کشور آمریکا) برگزار می‌کنند و برخی ارگان‌های دیگر سعی دارند تا هم‌زمان با رویداد جهانی‌اش، به آن عمل کنند.
نخستین جاپای انسان روی زمین
از همه اینها گذشته، پیاده روی یکی از پرهوادارترین، کم‌هزینه‌ترین و در دسترس‌ترین ورزش‌هایی است که مردم در جای جای دنیا قادر به انجام دادن آن‌اند. پیاده روی آنچنان با خمیرۀ انسان در طی هزاران سال عجین است که دور از تصور نیست نخستین اثر او بر کرۀ زمین را اثر پاهایش بدانیم. تا جایی که تحقیقات نشان داده است، نخستین اثر از پیاده روی انسان بر روی زمین، به بیش از 6 میلیون سال پیش می‌رسد.
در حالی که پیش از این تصور نمی‌شد قدمت نخستین جا پای انسان چنین دور و دراز و کهن باشد. این ادعا را روزنامه‌نگار علمیِ استرالیایی، جاسینتا باولر، در مجلۀ علمی ScienceAlert منتشر کرده است. این تحقیقات حاصل جاپاهایی در جزیرۀ کِرت، در جنوب کشور یونان است که در سال 2002 کشف شده بود. طی تمام این سال‌ها و استخراج اطلاعات از این یافته‌ها، دانشمندان بسیاری بر این ادعا صحه گذاشته‌اند که جای پا، قطعا جاپای موجودی دوپاست.
جدا از نگاه دیرینه‌شناسانه به مسئله، در فایدۀ پیاده روی از کهن‌ترین دوران‌ها تا هم‌اکنون که در اوج دانسته‌های پزشکی و سلامت هستیم، بسیار گفته شده است و انجام آن به کرات توصیه شده است؛ تفاوتی نمی‌کند این گفته از فرهنگ چین صادر شده باشد یا اسلام. همۀ آنها یقین داشته‌اند که پیاده روی برای انسان بسیار مفید است. هم برای جسمش هم برای روح او. همۀ اینها باعث شد تا سازمانی غیرانتفاعی به نام TAFISA برگزارکننده نخستین رویداد پیاده روی جهانی در سال 1991 باشد و پس از آن همه‌ساله به‌عنوان متولی برگزاری آن در سرتاسر جهان، به برگزاری‌اش یاری رسانده است.
TAFISA
این نهاد یا مجمع (The Association For International Sport for All) در سال 1960 با هدف دستیابی همگان به تفریح، سلامت، مراودات اجتماعیِ سالم و مهیا کردن و توسعه هرچه بیشتر جوامع و شهرهای سرتاسر جهان برای ورزش کردن و فعالیت‌های جسمی بنیان گذاشته شد. این نهاد غیردولتی هم‌اکنون بیش از 100 هزار عضو در بیش از 230 کشور جهان دارد. این نهاد در تعامل کامل با دیگر نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد، سازمان بهداشت جهانی، یونسکو و دیگر نهادهایی است که قصد دارند جهان را به جای بهتری بدل کنند.
به پیاده روی بازگردیم. قطعا افزایش آگاهی عمومی دربارۀ مزیت‌های فعالیت جسمی، از جمله پیاده روی، در عمومیت پیدا کردن این فعالیت در قیاس با سال‌های گذشته اثر داشته است. چنانکه امروزه در کشور خودمان نیز شاهدیم در هر پارک و فضای سبزی در هر گوشه از کشور، عده‌ای زن و مرد و پیر و جوان در حال پیاده‌روی‌اند. چیزی که فی‌المثل در سال‌های دهۀ هفتاد بسیار کمتر شاهد آن بودیم و ورزش کردن مردم عادی در مکان‌های عمومی، به اندازۀ اکنون، مرسوم و شناخته‌شده نبود. به این ترتیب سوالی پیش می‌آید. اگر پیاده روی به چیزی عمومی و همه‌گیر بدل شده است، چه لزومی برای برپایی روز جهانی پیاده روی وجود دارد؟
پاسخ این سوال ساده است. یادآوریِ این مسئله همان قدر اهمیت دارد که انجام دادن آن. در واقع گرامی‌داشت روز جهانی پیاده روی که با سلامت جسم و روان انسان‌ها گره خورده است، به عنوان روزی نمادین که منجر به شناخت زوایای گوناگون برگزاری آن، همچون همین مقاله می‌شود، باید هر ساله و به شکلی گسترده و همه‌جانبه یادآوری شود.
فواید
یادآوریِ تمام فوایدی که پیاده روی برای انسان و زندگی او دارد، جامعۀ انسانی را در قبال سلامت روح و روان هشیار نگاه می‌دارد. یادآوریِ اهمیتِ سلامت بودن، یادآوریِ اهمیتِ گردش خون، یادآوریِ کاهش وزن، یادآوریِ تقویتِ استخوان‌ها و ماهیچه‌ها، یادآوریِ بهبود هضم کردن غذا، یادآوریِ کاستن از اضطراب و تشویش و دلشوره‌های زندگی معاصر، یادآوریِ پیشگیری و مهار زیان‌هایی که به سبب بی‌تحرکی و تغذیۀ ناسالم و فست‌فودی بر ما عارض می‌شود. و در نهایت یادآوریِ فرح‌بخش بودنِ زندگی، به واسطۀ سلامت زیستن. روز جهانی پیاده روی برگزار می شود تا هر ساله همۀ اینها را به ما گوشزد کند. چراکه ما انسانیم و بسیار فراموش‌کار.
مسابقات پیاده روی
در انتها جالب خواهد بود بدانید که پیاده روی یکی از رشته‌های ورزشیِ المپیکی نیز هست. Racewalking یا همان پیاده رویِ سرعت در مسابقات المپیک در دو رشتۀ 20 و 50 کیلومتر، برای زنان و مردان برگزار می‌شود. این ورزش یکی از رشته‌های دو و میدانی به حساب می‌آید و تنها رشتۀ آن است که داوران بر اجرای تکنیک‌های آن نظارت می‌کنند.
این تکنیک‌ها مشمول مواردی مانند این می‌شود که همواره یکی از پاهای ورزشکار باید با زمین تماس داشته باشد. و زانوها نباید چنان خم شود که باعث شود ورزشکار از زمین فاصله بگیرید! چنین حرکتی در پیاده رویِ سرعت، خطا یا تخلف به حساب می‌آید.
در حال حاضر رکورددار پیاده روی سرعت در رشتۀ مردان در مادۀ 20 کیلومتر، یوسوکه سوزوکی از ژاپن است که این مسافت را طی 1 ساعت و 16 دقیقه و 36 ثانیه در سال 2015 پیموده است. رکورددار همین ماده در رشتۀ زنان نیز، اِلِنا لاشمانووا از روسیه است که مسیر 20 کیلومتری را در مدت 1 ساعت و 23 دقیقه و 39 ثانیه پشت سر گذاشته است. او این رکورد را در مسابقات پیاده روی سرعت روسیه در سال 2018 به جا گذاشته است.
ردِ مسابقاتِ پیاده روی را تا اواخر قرن نوزدهم، و در محدودۀ جزایر بریتانیا، می‌توان پیگیری کرد. جایی که ورزشی عجیب به نام Pedestrianism رواج داشته است و آنچنان هیجان‌انگیز بوده است و مردم برای تماشایش سر و دست می‌شکسته‌اند که حتی از مسابقات فوتبال نیز در آن زمان در کشور انگلستان، محبوبیت‌ِ بیشتری داشته است.